1430/2022

Reglugerð um geymslu koldíoxíðs í jörðu.

I. KAFLI

Gildissvið, markmið og skilgreiningar.

1. gr.

Gildissvið og markmið.

Reglugerð þessi gildir um geymslu koldíoxíðs í jörðu á yfirráðasvæði Íslands, þar með talinni land­helgi þess, efnahagslögsögu og landgrunni.

Markmið reglugerðar þessarar er að tryggja örugga geymslu koldíoxíðs í jörðu með tilliti til umhverfis í því skyni að fyrirbyggja neikvæð áhrif og áhættu fyrir umhverfi og heilbrigði manna. Ef það er ekki unnt skal eyða þeim neikvæðu áhrifum eftir fremsta megni.

Geymsla koldíoxíðs í vatnssúlu er óheimil.

Ákvæði þessarar reglugerðar taka ekki til geymslu á koldíoxíði í jörðu, í rannsóknarferlum, þró­unar­ferlum eða til prófunar á nýrri framleiðsluvöru og nýjum vinnsluferlum, ef fyrirhuguð heildar­geymsla er minni en 100 kílótonn.

 

2. gr.

Skilgreiningar.

Í reglugerð þessari er merking eftirfarandi hugtaka sem hér segir:

1. Geymsla koldíoxíðs í jörðu: er niðurdæling og síðan geymsla koldíoxíðsstrauma í jarð­myndunum neðanjarðar.
2. Vatnssúla: samfelldur, lóðréttur vatnsmassi frá yfirborði að botnseti vatnshlots.
3. Geymslusvæði: skilgreint svæði innan jarðmyndana sem notað er til geymslu á koldíoxíði í jörðu, auk tilheyrandi búnaðar á yfirborði og til niðurdælingar.
4. Jarðmyndun: berglagasyrpa úr aðgreinanlegum berglögum sem unnt er að rekja og kort­leggja.
5. Leki: öll losun koldíoxíðs úr geymslugeymi.
6. Geymslugeymir: er geymslusvæðið og jarðfræðilegt umhverfi sem getur haft áhrif á öryggi og heildarheilleika geymslunnar, þ.e. jarðmyndanir sem eru viðbótaraflokun.
7. Vökvafræðileg eining: vökvafræðilega tengt gropurými þar sem unnt er að mæla þrýstings­samband í gropum með tæknilegum aðferðum og sem takmarkast af flæðistálmum, s.s. misgengjum, saltstólpum eða þéttum berglögum eða takmarkast af því að jarðmyndunin þynnist út eða nær upp til yfirborðs jarðar.
8. Könnun: mat á hugsanlegum geymi til geymslu á koldíoxíði í jörðu sem fer fram með aðgerð­um sem ná undir yfirborð jarðar, t.d. borun til að fá jarðfræðilegar upplýsingar um jarðlög í hugsanlegum geymslugeymi og, eftir því sem við á, prófunum með niðurdælingu til að ákvarða eiginleika geymslusvæðisins.
9. Könnunarleyfi: skrifleg og rökstudd ákvörðun sem Umhverfisstofnun gefur út samkvæmt kröfum í þessari reglugerð og heimilar könnun og tilgreinir skilyrði þess að könnun megi fara fram.
10. Rekstraraðili: einstaklingur eða lögaðili, einkaaðili eða opinber aðili sem rekur geymslu­svæði eða stýrir því eða sá sem hefur verið fengið ótvírætt, fjárhagslegt vald yfir tæknilegri starfsemi geymslusvæðisins.
11. Starfsleyfi til geymslu: skrifleg og rökstudd ákvörðun eða ákvarðanir sem Umhverfis­stofnun gefur út samkvæmt kröfum í þessari reglugerð og heimila rekstraraðila geymslu koldíoxíðs í jörðu á geymslusvæði og tilgreinir skilyrði þess að geymsla megi fara fram.
12. Veruleg breyting: öll breyting sem ekki er kveðið á um í starfsleyfi til geymslu sem gæti haft umtalsverð áhrif á umhverfið eða á heilbrigði manna.
13. Koldíoxíðsstraumur: flæði efna úr ferlum til föngunar á koldíoxíði.
14. Úrgangur: efni sem skilgreind eru sem úrgangur samkvæmt lögum um meðhöndlun úrgangs.
15. Slóði koldíoxíðs: rúmmál koldíoxíðs sem dreifist í jarðmynduninni.
16. Flæði: hreyfing koldíoxíðs innan geymslugeymis.
17. Umtalsverð frávik: öll frávik í niðurdælingu eða geymslu eða á ástandi geymslugeymis sem fela í sér áhættu á leka eða áhættu vegna umhverfis eða heilbrigðis fólks.
18. Umtalsverð áhætta: blanda af líkum á að tjón verði og á að umfang tjónsins verði slíkt að ekki sé hægt að líta fram hjá því án þess að spurningar vakni um tilgang þessarar reglu­gerðar að því er varðar viðkomandi geymslusvæði.
19. Ráðstafanir til úrbóta: eru hvers konar ráðstafanir sem gripið er til vegna frávika eða til að koma í veg fyrir leka svo megi koma í veg fyrir eða stöðva losun á koldíoxíði úr geymslu­geymi.
20. Lokun geymslusvæðis: endanleg stöðvun á niðurdælingu koldíoxíðs í það geymslusvæði.
21. Tímabil eftir lokun: tímabil eftir að geymslusvæði hefur verið lokað, þ.m.t. tímabilið eftir að ábyrgð hefur verið flutt til Umhverfisstofnunar.
22. Flutningskerfi koldíoxíðs: lagnir og mannvirki þeim tengd til flutnings á koldíoxíði til geymslu­svæðis.

 

II. KAFLI

Val á geymslusvæðum og könnunarleyfi.

3. gr.

Val á geymslusvæðum.

Við val á geymslusvæði er nothæfi jarðmyndunar ákvarðað með lýsingu og mati á hugsanlegum geymslugeymi og nærliggjandi svæði samkvæmt viðmiðunum sem tilgreind eru í viðauka I.

Jarðmyndanir skulu aðeins valdar sem geymslusvæði ef engin umtalsverð hætta er á leka við fyrirhuguð notkunarskilyrði og engin umtalsverð umhverfis- og heilbrigðisáhætta er fyrir hendi.

 

4. gr.

Könnunarleyfi.

Gerist þörf á könnun við val á geymslusvæði skv. 3. gr., í því skyni að afla nauðsynlegra upp­lýsinga, skal Umhverfisstofnun tryggja að könnun fari ekki fram án könnunarleyfis. Eftir því sem við á er unnt að kveða á um vöktun niðurdælingaprófana í könnunarleyfi.

Umsóknir um könnunarleyfi skulu opnar öllum aðilum sem búa yfir nauðsynlegri getu og leyfi skal veitt eða synjað um það á grundvelli hlutlægra viðmiðana sem Umhverfisstofnun birtir og sem eru án mismununar.

Gildistími leyfis skal ekki vera lengri en sem nemur þeim tíma sem nauðsynlegur er til að fram­kvæma þá könnun sem leyfi er veitt fyrir. Umhverfisstofnun er heimilt að framlengja gildistíma leyfis ef tilgreindur gildistími er ekki nógu langur til að ljúka könnuninni sem um ræðir og ef könnunin hefur verið framkvæmd í samræmi við leyfið. Könnunarleyfi skulu veitt fyrir takmarkað rúmmál svæðis.

Handhafi könnunarleyfis skal hafa einkarétt til könnunar á hugsanlegum geymslugeymi kol­díoxíðs. Ósamrýmanleg not af geymslugeymi eru óheimil á gildistíma könnunarleyfis.

 

III. KAFLI

Starfsleyfi til geymslu.

5. gr.

Starfsleyfi til geymslu.

Geymslusvæði skulu ekki rekin án starfsleyfis til geymslu og aðeins einn rekstraraðili skal starfa á hverju geymslusvæði. Ósamrýmanleg not af svæðinu eru ekki heimiluð.

Umsóknir um starfsleyfi til geymslu skulu opnar öllum aðilum, sem búa yfir nauðsynlegri getu. Starfsleyfi til geymslu skulu veitt á grundvelli hlutlægra og gagnsærra viðmiðana sem Umhverfis­stofnun birtir.

Með fyrirvara um kröfur þessarar reglugerðar skal handhafi könnunarleyfis fyrir tiltekið svæði hafa forgangsrétt til starfsleyfis til geymslu á því svæði, að því tilskildu að könnun á svæðinu sé lokið, að öll skilyrði könnunarleyfis séu uppfyllt og að sótt sé um starfsleyfi til geymslu á gildistíma könnunarleyfis. Ósamrýmanleg not af geymslugeymi skulu ekki heimiluð á gildistíma leyfisins.

 

6. gr.

Umsókn um starfsleyfi til geymslu.

Í umsókn til Umhverfisstofnunar um starfsleyfi til geymslu skulu eftirfarandi upplýsingar fylgja:

1. nafn og heimilisfang hugsanlegs rekstraraðila,
2. sönnun fyrir tæknilegri færni hugsanlegs rekstraraðila,
3. lýsing á eiginleikum geymslusvæðis og geymslugeymis auk mats á fyrirsjáanlegu öryggi geymslunnar samkvæmt 3. gr.,
4. heildarmagn koldíoxíðs sem verður dælt niður og geymt, sem og væntanlegar uppsprettur og flutningsaðferðir, samsetning koldíoxíðsstraums, hraði og þrýstingur á niðurdælingu og staðsetning niðurdælingarbúnaðar,
5. lýsing á ráðstöfunum til að koma í veg fyrir umtalsverð frávik,
6. fyrirhuguð vöktunaráætlun, skv. 2. mgr. 12. gr.,
7. fyrirhugaðar ráðstafanir til úrbóta, skv. 2. mgr. 15. gr.,
8. fyrirhuguð bráðabirgðaáætlun vegna tímabils eftir lokun, skv. 3. mgr. 16. gr.,
9. upplýsingar sem koma fram í mati á umhverfisáhrifum,
10. staðfesting á því að fjárhagsleg trygging eða önnur jafngild ráðstöfun skv. 18. gr., verði gild og virk áður en niðurdæling hefst.

 

7. gr.

Skilyrði fyrir starfsleyfi til geymslu.

Umhverfisstofnun skal því aðeins veita starfsleyfi til geymslu þegar eftirfarandi skilyrði eru uppfyllt:

1. að allar viðeigandi kröfur reglugerðar þessarar og annarrar viðkomandi löggjafar séu upp­fylltar,
2. að rekstraraðilinn sé fjárhagslega traustur, tæknilega hæfur og áreiðanlegur, að því er varðar rekstur og stjórn svæðisins, og að rekstraraðili og allt starfslið hljóti faglega og tæknilega þjálfun,
3. ef um er að ræða fleiri en eitt geymslusvæði í sömu vökvafræðilegu einingu að hugsanlegt samspil þrýstings sé þannig að bæði svæðin geti samtímis uppfyllt kröfur reglugerðar þessarar.

Umhverfistofnun skal jafnframt hafa tekið til athugunar álit Eftirlitsstofnunar EFTA á drögum að starfsleyfi sem gefið var út skv. 9. gr.

 

8. gr.

Inntak starfsleyfis til geymslu.

Í starfsleyfi til geymslu skal eftirfarandi a.m.k. koma fram:

1. nafn og heimilisfang rekstraraðila,
2. nákvæm staðsetning og afmörkun geymslusvæðis og -geymis auk upplýsinga um vökva­fræði­lega einingu,
3. kröfur vegna reksturs geymslunnar, heildarmagn koldíoxíðs sem heimilt er að geyma í jörðu, þrýstingsmörk geymisins og hámarkshraði og -þrýstingur á niðurdælingu,
4. kröfur varðandi samsetningu koldíoxíðsstraums og aðferð við móttöku hans skv. 11. gr. og, ef þörf er á, aðrar kröfur um niðurdælingu og geymslu, einkum til að koma í veg fyrir umtals­verð frávik,
5. samþykkt vöktunaráætlun, skylda til að framkvæma áætlunina og kröfur um uppfærslu hennar skv. 12. gr. sem og skýrslugjöf skv. 13. gr.,
6. krafa um að tilkynna skuli Umhverfisstofnun ef fram kemur leki eða umtalsverð frávik, samþykkt áætlun um ráðstafanir til úrbóta og skylda til að framkvæma ráðstafanir til úrbóta ef fram kemur leki eða umtalsverð frávik skv. 15. gr.,
7. skilyrði vegna lokunar og samþykkt bráðabirgðaáætlun vegna tímabilsins eftir lokun eins og um getur í 16. gr.,
8. öll ákvæði um breytingar, endurskoðun, uppfærslu og afturköllun starfsleyfis til geymslu skv. 10. gr.,
9. krafa um að leggja fram og viðhalda fjárhagslegri tryggingu eða jafngildi hennar skv. 18. gr.

 

9. gr.

Endurskoðun Eftirlitsstofnunar EFTA á drögum að starfsleyfi til geymslu.

Umhverfisstofnun skal gera umsóknir um leyfi aðgengilegar Eftirlitsstofnun EFTA innan mánaðar frá því að umsóknir berast auk annars tengds efnis sem Umhverfisstofnun skal taka tillit til við ákvörðun um samþykkt starfsleyfis til geymslu. Umhverfisstofnun skal jafnframt tilkynna og senda eftirlitstofnuninni öll drög að starfsleyfi til geymslu ásamt viðeigandi gögnum. Eftirlitsstofnun EFTA er heimilt að gefa út óbindandi álit á drögum að starfsleyfi til geymslu innan fjögurra mánaða frá móttöku þess. Eftirlitsstofnun EFTA skal tilkynna Umhverfisstofnun innan mánaðar frá móttöku draga að starfsleyfi til geymslu, ætli hún sér ekki að skila áliti.

Umhverfisstofnun skal tilkynna Eftirlitsstofnun EFTA lokaákvörðun um útgáfu starfsleyfis og færa rök fyrir frávikum frá áliti eftirlitsstofnunarinnar.

 

10. gr.

Breyting, endurskoðun, uppfærsla og afturköllun starfsleyfis til geymslu.

Rekstraraðili skal upplýsa Umhverfisstofnun um allar fyrirhugaðar breytingar á starfsemi geymslu­svæðis, þ.m.t. breytingar er varða rekstraraðila. Umhverfisstofnun skal uppfæra starfsleyfi til geymslu eða skilyrði þess, eftir því sem við á.

Engar verulegar breytingar skulu framkvæmdar án þess að nýtt eða uppfært starfsleyfi til geymslu sé gefið út í samræmi við reglugerð þessa. Einnig kann framkvæmdin að vera háð umhverfis­mati skv. lögum um umhverfismat framkvæmda og áætlana.

Umhverfisstofnun skal endurskoða og ef nauðsyn krefur uppfæra eða ef stofnunin á ekki annars úrkosti, afturkalla starfsleyfi til geymslu:

1. ef stofnuninni hefur verið tilkynnt eða gert viðvart um leka eða veruleg frávik, skv. 1. mgr. 15. gr.,
2. ef skýrslurnar, sem eru lagðar fram skv. 13. gr., eða eftirlit skv. 14. gr. leiða í ljós að skil­yrði leyfis séu ekki uppfyllt eða að hætta sé á leka eða umtalsverðum frávikum,
3. ef stofnuninni er kunnugt um að rekstraraðili hafi á einhvern annan hátt ekki farið að skilyrðum leyfis,
4. ef það virðist nauðsynlegt samkvæmt nýjustu vísindarannsóknum og tækniframförum, eða
5. með fyrirvara um 1. til 4. tölul., fimm árum eftir útgáfu starfsleyfisins og á 10 ára fresti eftir það.

Í tilvikum þegar leyfi er afturkallað skv. 3. mgr., skal Umhverfisstofnun annað hvort gefa út nýtt starfsleyfi til geymslu eða loka geymslusvæði skv. 3. tölul 1. mgr. 16. gr. Umhverfisstofnun skal tímabundið yfirtaka allar lagaskyldur varðandi móttökuviðmiðanir ákveði stofnunin að halda áfram niðurdælingu koldíoxíðs, vöktun og ráðstöfunum til úrbóta, þar til gefið hefur verið út nýtt starfsleyfi til geymslu samkvæmt kröfum sem mælt er fyrir um í reglugerð þessari, innskilum losunarheimilda ef leki verður skv. lögum um loftslagsmál og aðgerðum til forvarna og úrbóta skv. lögum um umhverfisábyrgð. Umhverfisstofnun skal endurheimta allan kostnað, sem stofnað er til frá fyrri rekstraraðila, þ.m.t. með því að nota fjárhagslegu trygginguna skv. 18. gr. Ef geymslu­svæði er lokað skv. 3. tölul. 1. mgr. 16. gr. þá gildir 4. mgr. 16. gr.

 

IV. KAFLI

Skyldur vegna reksturs, lokunar og tímabils eftir lokun.

11. gr.

Viðmiðanir og málsmeðferð við móttöku koldíoxíðsstraums.

Koldíoxíðsstraumur skal vera að langmestu leyti úr koldíoxíði. Af þeim sökum má ekki bæta í hann úrgangi eða öðru efni í því skyni að farga þeim úrgangi eða öðru efni. Koldíoxíðsstraumur getur þó innihaldið tilfallandi, tengd efni úr uppsprettunni, fönguninni eða niðurdælingarferlinu og snefil­efni sem bætt er í hann til að auðvelda vöktun og sannprófun á flæði koldíoxíðs. Styrkur allra tilfall­andi og viðbættra efna skal ekki vera svo hár að hann:

1. hafi skaðleg áhrif á áreiðanleika geymslusvæðis eða tengdra flutningainnviða,
2. stofni umhverfinu eða heilbrigði fólks í umtalsverða áhættu eða
3. brjóti í bága við aðra viðeigandi löggjöf.

Rekstraraðili skal sjá til þess að:

1. eingöngu sé tekið á móti og dælt niður koldíoxíðsstraumi ef samsetning straumsins, þ.m.t. ætandi efni, hafa verið greind og áhættumat unnið og áhættumatið sýnir að mengunarstig er í samræmi við skilyrði 1. mgr.,
2. haldin sé skrá yfir magn og eiginleika koldíoxíðsstrauma sem eru afhentir og dælt niður, þ.m.t. samsetning straumanna.

 

12. gr.

Vöktun.

Rekstraraðili skal vakta niðurdælingarbúnað, geymslugeymi (þ.m.t. ef unnt er, slóða kol­díoxíðs) og nærliggjandi svæði, ef við á, í þeim tilgangi:

1. að gera samanburð á raunhegðun koldíoxíðs og vatns í jarðmynduninni á geymslusvæðinu og hegðun samkvæmt líkani,
2. að greina umtalsverð frávik,
3. að greina flæði koldíoxíðs,
4. að greina leka koldíoxíðs,
5. að greina umtalsverð, skaðleg áhrif á nærliggjandi svæði, einkum áhrif á drykkjarvatn og á fólk eða á notendur nærliggjandi lífhvolfs,
6. að meta árangur allra ráðstafana til úrbóta sem gerðar eru, skv. 15. gr.,
7. að uppfæra mat á öryggi og áreiðanleika geymslugeymis, til lengri og skemmri tíma, þ.m.t. mat á því hvort geymt koldíoxíð sé fullkomlega og varanlega aflokað.

Vöktun skal byggð á vöktunaráætlun sem rekstraraðili semur samkvæmt kröfum sem mælt er fyrir um í II. viðauka, þ.m.t. nánari útfærsla vöktunar í samræmi við viðmiðunarreglur um vöktun skv. reglugerð um viðskiptakerfi Evrópusambandsins með losunarheimildir. Vöktunaráætlun skal lögð fyrir Umhverfisstofnun til samþykktar, sbr. 6. tölul. 6. gr. og 5. tölul. 8. gr. þessarar reglu­gerðar. Vöktunaráætlun skal uppfærð samkvæmt kröfum sem mælt er fyrir um í II. viðauka eigi sjaldnar en á fimm ára fresti svo að tillit sé tekið til breytinga á metinni áhættu af völdum leka, breytinga á metinni áhættu fyrir umhverfið og heilbrigði fólks, nýrrar vísindaþekkingar og úrbóta á bestu aðgengi­legu tækni. Uppfærð vöktunaráætlun skal lögð að nýju fyrir Umhverfisstofnun til samþykktar.

 

13. gr.

Skýrslugjöf rekstraraðila.

Rekstraraðili skal, svo oft sem Umhverfisstofnun ákveður og eigi sjaldnar en einu sinni á ári, leggja fyrir stofnunina:

1. allar niðurstöður vöktunar á vöktunartímabili skv. 12. gr., þ.m.t. upplýsingar um þá tækni sem notuð er við vöktun,
2. upplýsingar, skráðar samkvæmt 2. tölul. 2. mgr. 11. gr., um magn og eiginleika koldíoxíðs­straumanna sem eru afhentir og er dælt niður á skýrslutímabilinu, þ.m.t. samsetning straum­anna,
3. staðfestingu á því að fjárhagsleg trygging skv. 18. gr. og 9. tölul. 8. gr, sé í gildi og að henni sé viðhaldið,
4. allar aðrar upplýsingar sem Umhverfisstofnun telur skipta máli við mat á því hvort farið sé að skilyrðum starfsleyfis til geymslu og sem auka þekkingu á því hvernig koldíoxíð hegðar sér á geymslusvæðinu.

 

14. gr.

Eftirlit.

Umhverfisstofnun annast bæði reglubundið og óreglubundið eftirlit með geymslugeymum sem falla undir gildissvið reglugerðar þessarar í þeim tilgangi að sannreyna og stuðla að samræmi við kröfur reglugerðarinnar og til að vakta áhrif á umhverfi og heilbrigði fólks.

Eftirlit skal fela í sér aðgerðir, svo sem, heimsókn í yfirborðsstöðvar, þ.m.t. niðurdælingar­stöðvar, mat á niðurdælingar- og vöktunaraðgerðum sem rekstraraðili framkvæmir og athugun á öllum viðeigandi skrám sem rekstraraðili heldur.

Vettvangsheimsóknir skulu fara fram eigi sjaldnar en einu sinni á ári þar til þremur árum eftir lokun og á fimm ára fresti þar til ábyrgð hefur verið flutt til Umhverfisstofnunar. Við skoðun skal rannsaka viðkomandi niðurdælingar- og vöktunarstöðvar sem og öll viðkomandi áhrif frá geymslu­geymi á umhverfi og heilbrigði fólks.

Umhverfisstofnun skal auk þess viðhafa óreglubundið eftirlit:

1. hafi Umhverfisstofnun verið tilkynnt eða gert viðvart um leka eða umtalsverð frávik skv. 1. mgr. 15. gr.,
2. ef skýrslugjöf skv. 13. gr. sýnir að skilyrði starfsleyfis hafi ekki verið uppfyllt sem skyldi,
3. til að rannsaka alvarlegar kvartanir sem tengjast umhverfi eða heilbrigði fólks,
4. í öðrum tilvikum þegar Umhverfisstofnun telur ástæðu til.

Að lokinni hverri skoðun skal Umhverfisstofnun taka saman skýrslu um niðurstöður skoðunar­innar. Í skýrslunni skal meta samræmi við kröfur þessarar reglugerðar og hvort nauðsynlegt sé að grípa til frekari aðgerða. Skýrslan skal send viðkomandi rekstraraðila og skal vera aðgengileg almenn­ingi innan tveggja mánaða frá skoðun.

 

15. gr.

Ráðstafanir vegna leka eða umtalsverðra frávika.

Rekstraraðili skal tilkynna Umhverfisstofnun þegar í stað, komi fram leki eða umtalsverð frávik og gera nauðsynlegar ráðstafanir til úrbóta, þ.m.t. ráðstafanir er varða heilsuvernd fólks. Rekstrar­aðili skal einnig tilkynna Umhverfisstofnun komi fram leki eða önnur frávik sem benda til hættu á leka í samræmi við lög um loftslagsmál.

Rekstraraðili skal að lágmarki gera þær ráðstafanir til úrbóta, sem um getur í 1. mgr., á grund­velli áætlunar um ráðstafanir til úrbóta sem lögð er fyrir Umhverfisstofnun og stofnunin samþykkir skv. 7. tölul. 6. gr. og 6. tölul. 8. gr.

Umhverfisstofnun getur hvenær sem er krafist þess af rekstraraðila að hann geri nauðsynlegar ráðstafanir til úrbóta sem og ráðstafanir varðandi heilsuvernd fólks. Þær geta verið viðbót við þær ráðstafanir sem mælt er fyrir um í áætluninni um ráðstafanir til úrbóta eða aðrar ráðstafanir. Umhverfis­stofnun getur einnig hvenær sem er gripið til ráðstafana til úrbóta.

Umhverfisstofnun skal gera nauðsynlegar ráðstafanir til úrbóta grípi rekstraraðili ekki til nauðsyn­legra ráðstafana.

Umhverfisstofnun skal endurheimta kostnað sem stofnað er til í tengslum við ráðstafirnar sem um getur í 3. og 4. mgr., frá rekstraraðila, þ.m.t. með því að nota fjárhagslegu trygginguna sem um getur í 18. gr.

 

16. gr.

Skyldur vegna lokunar og tímabils eftir lokun.

Geymslusvæði skal lokað:

1. ef viðeigandi skilyrði sem fram koma í starfsleyfi hafa verið uppfyllt,
2. að rökstuddri beiðni rekstraraðila og að fengnu leyfi Umhverfisstofnunar eða
3. að ákvörðun Umhverfisstofnunar eftir að starfsleyfi til geymslu hefur verið afturkallað skv. 3. mgr. 10. gr.

Þegar geymslusvæði hefur verið lokað samkvæmt 1. eða 2. tölul. 1. mgr. skal rekstraraðili áfram bera ábyrgð á vöktun, skýrslugjöf og ráðstöfunum til úrbóta, samkvæmt kröfum sem mælt er fyrir um í þessari reglugerð. Hann ber jafnframt ábyrgð á því að staðin verði skil á losunarheimildum ef leki verður samkvæmt lögum um loftslagsmál sem og á ráðstöfnunum vegna forvarna og til úrbóta vegna umhverfistjóns samkvæmt lögum um umhverfisábyrgð. Rekstraraðili skal bera ábyrgð á geymslu­svæði þar til ábyrgð flyst formlega yfir til Umhverfisstofnunar.

Skyldurnar sem um getur í 2. mgr. skulu uppfylltar á grundvelli bráðabirgðaáætlunar vegna tíma­bils eftir lokun sem rekstraraðili skilar með umsókn um starfsleyfi til geymslu og Umhverfis­stofnun samþykkir. Bráðabirgðaáætlunin skal byggð á bestu starfsvenjum og vera í samræmi við kröfur sem mælt er fyrir um í viðauka II. Bráðabirgðaáætlun vegna tímabilsins eftir lokun skal lögð fyrir Umhverfisstofnun til samþykktar skv. 8. tölul. 6. gr. og 7. tölul. 8. gr. Áður en geymslusvæði er lokað samkvæmt 1. eða 2. tölul. 1. mgr. skal bráðabirgðaáætlun vegna tímabils eftir lokun:

1. uppfærð eftir þörfum með hliðsjón af áhættugreiningu, bestu starfsvenjum og tækni­framförum,
2. lögð fyrir Umhverfisstofnun til samþykktar og
3. samþykkt af hálfu Umhverfisstofnunar sem endanleg áætlun vegna tímabils eftir lokun.

Þegar geymslusvæði hefur verið lokað samkvæmt 3. tölul. 1. mgr. skal Umhverfisstofnun bera ábyrgð á vöktun og ráðstöfunum til úrbóta samkvæmt kröfum þessarar reglugerðar. Stofnunin ber jafnframt ábyrgð á að staðin verði skil á losunarheimildum ef leki verður, samkvæmt lögum um loftslagsmál sem og á ráðstöfnunum vegna forvarna og til úrbóta vegna umhverfistjóns samkvæmt lögum um umhverfisábyrgð. Umhverfisstofnun skal uppfylla kröfur um tímabil eftir lokun sam­kvæmt þessari reglugerð, á grundvelli bráðabirgðaáætlunar vegna tímabils eftir lokun sem um getur í 3. mgr. sem skal uppfærð eftir þörfum.

Umhverfisstofnun skal endurheimta kostnað skv. 4. mgr. frá rekstraraðila, þ.m.t. með því að nota fjárhagslegu trygginguna sem um getur í 18. gr.

 

17. gr.

Flutningur ábyrgðar.

Þegar geymslusvæði hefur verið lokað samkvæmt 1. eða 2. tölul. 1. mgr. 16. gr. skulu allar skyldur varðandi vöktun og ráðstafanir til úrbóta, samkvæmt reglugerð þessari, skil á losunar­heimildum ef leki verður samkvæmt lögum um loftslagsmál og ráðstafanir vegna forvarna og til úrbóta samkvæmt lögum um umhverfisábyrgð fluttar til Umhverfisstofnunar, að frumkvæði stofn­unar­innar eða að beiðni rekstraraðila, ef eftirfarandi skilyrði eru uppfyllt:

1. öll tiltæk gögn benda til þess að koldíoxíð sem er í geymslu sé fullkomlega og varanlega aflokað,
2. að lágmarkstími sem Umhverfisstofnun ákvarðar sé liðinn. Þessi lágmarkstími skal ekki vera styttri en 20 ár nema stofnunin sé fullviss um að viðmiðunin, sem um getur í 1. tölul., verði uppfyllt áður en því tímabili lýkur,
3. að fjárskuldbindingarnar sem um getur í 19. gr. hafi verið uppfylltar,
4. að geymslusvæði hafi verið innsiglað og niðurdælingarbúnaður fjarlægður.

Rekstraraðili skal taka saman skýrslu þar sem fram kemur að skilyrði sem um getur í 1. tölul. 1. mgr. hafi verið uppfyllt og leggja hana fyrir Umhverfisstofnun til samþykktar vegna flutnings ábyrgðar. Í skýrslunni skal a.m.k. koma fram:

1. samræmi milli raunhegðunar þess koldíoxíðs sem dælt er niður og hegðunar þess sam­kvæmt líkani,
2. að greinanlegur leki sé ekki fyrir hendi,
3. að aðstæður á geymslusvæði séu að þróast í átt að langtímastöðugleika.

Þegar Umhverfisstofnun er fullviss um að skilyrði sem um getur í 1. og 2. tölul. 1. mgr. séu upp­fyllt, skal stofnunin undirbúa drög að ákvörðun um samþykki fyrir flutningi ábyrgðar. Í drögum að ákvörðun skal tilgreina aðferð við ákvörðun á því hvort skilyrðin, sem um getur í 4. tölul. 1. mgr., hafi verið uppfyllt, sem og allar uppfærðar kröfur um að geymslusvæði hafi verið innsiglað og að niðurdælingarbúnaður hafi verið fjarlægður.

Sé það mat Umhverfisstofnunar að skilyrði 1. og 2. tölul. 1. mgr. séu ekki uppfyllt skal stofnunin tilkynna rekstraraðila um rök sín fyrir því.

Umhverfisstofnun skal gera skýrslur sem vísað er til í 2. mgr. aðgengilegar Eftirlitsstofnun EFTA innan eins mánaðar frá móttöku. Umhverfisstofnun skal einnig gera aðgengileg önnur gögn sem stofnunin skal taka tillit til þegar hún undirbýr drög að ákvörðun um samþykki fyrir flutningi ábyrgðar. Eftirlitsstofnun EFTA skal tilkynnt um öll drög að ákvörðunum um samþykki fyrir flutn­ingi ábyrgðar skv. 3. mgr. sem Umhverfisstofnun undirbýr, þ.m.t. allt annað efni sem stofnunin hefur haft til hlið­sjónar til að komast að niðurstöðu. Eftirlitsstofnunin getur gefið út óbindandi álit innan fjögurra mánaða frá því að hún tekur við drögum að ákvörðun um samþykki. Ákveði Eftirlitsstofnun EFTA að gefa ekki út álit skal hún tilkynna Umhverfisstofnun það ásamt rökstuðningi innan eins mánaðar frá því að drög að ákvörðun um samþykki voru lögð fyrir hana.

Þegar Umhverfisstofnun er fullviss um að skilyrðin, sem um getur í 1. til 4. tölul. 1. mgr., hafi verið uppfyllt skal stofnunin samþykkja endanlega ákvörðun og tilkynna rekstraraðila um hana. Umhverfisstofnun skal tilkynna Eftirlitsstofnun EFTA um endanlega ákvörðun sína og færa rök fyrir frávikum frá áliti eftirlitsstofnunarinnar.

Eftir flutning ábyrgðar skal reglubundnu eftirliti sem kveðið er á um í 2. mgr. 14. gr. hætt og draga má úr vöktun að því marki að enn verði hægt að greina leka eða umtalsverð frávik. Greinist leki eða umtalsverð frávik skal vöktun aukin eins og nauðsynlegt er svo unnt sé að meta umfang vandans og árangur þeirra ráðstafana sem gerðar eru til úrbóta.

Í þeim tilvikum þar sem um brot er að ræða af hálfu rekstraraðila, þ.m.t. ef gögn eru ófull­nægjandi, upplýsingum sem máli skipta er leynt, vanræksla viðhöfð eða vísvitandi blekkingum beitt eða ekki sýnd tilhlýðileg aðgát, skal Umhverfisstofnun endurheimta þann kostnað sem stofnað er til eftir að flutningur á ábyrgð hefur átt sér stað. Með fyrirvara um fjárhagslegt fyrirkomulag eftir flutning ábyrgðar skv. 19. gr. skal ekki endurheimta kostnað frekar eftir flutning ábyrgðar.

Ef geymslusvæði hefur verið lokað samkvæmt 3. tölul. 1. mgr. 16. gr. skal litið svo á að flutningur á ábyrgð hafi átt sér stað ef og þegar öll tiltæk gögn benda til þess að það koldíoxíð sem er í geymslu sé fullkomlega og varanlega aflokað og eftir að geymslusvæði hefur verið innsiglað og niðurdælingar­búnaður fjarlægður.

 

18. gr.

Fjárhagsleg trygging.

Rekstraraðili skal við umsókn um starfsleyfi til geymslu leggja fram staðfestingu á því að hann geti gert fullnægjandi ráðstafanir í formi fjárhagslegrar tryggingar eða jafngildis hennar. Þetta er gert til að tryggja að unnt sé að uppfylla allar skyldur sem leiðir af leyfum sem gefin eru út samkvæmt reglugerð þessari, þar á meðal kröfur varðandi lokun og tímabil eftir lokun sem og allar skyldur sem leiða af því að geymslusvæði fellur undir lög um loftslagsmál. Fjárhagsleg trygging skal vera gild og virk áður en niðurdæling hefst.

Umhverfisstofnun skal reglulega krefjast endurskoðunar tryggingar með hliðsjón af breytingum á metinni áhættu af völdum leka og áætluðum kostnaði vegna allra skyldna sem leiðir af útgáfu leyfisins samkvæmt reglugerð þessari sem og allra skyldna vegna geymslusvæðisins samkvæmt lögum um loftslagsmál.

Fjárhagsleg trygging eða jafngildi hennar skal vera gild og virk:

1. eftir að geymslusvæði hefur verið lokað skv. 1. og 2. tölul. 1. mgr. 16. gr. þar til ábyrgð á geymslusvæðinu flyst til Umhverfisstofnunar skv. 1.- 6. mgr. 17. gr.,
2. eftir að geymsluleyfi hefur verið afturkallað skv. 3. mgr. 10. gr.:
   1. þar til nýtt geymsluleyfi er gefið út,
   2. í tilvikum er geymslusvæði hefur verið lokað skv. 3. tölul. 1. mgr. 16. gr. þar til flutn­ingur á ábyrgð hefur átt sér stað skv. 9. mgr. 17. gr. að því tilskildu að fjár­skuldbindingar sem um getur í 19. gr. hafi verið uppfylltar.

 

19. gr.

Fjárhagslegt fyrirkomulag.

Rekstraraðili skal veita Umhverfisstofnun aðgang að fjárframlagi áður en flutningur ábyrgðar skv. 17. gr. á sér stað. Fjárframlag rekstraraðila skal vera með hliðsjón af þeim viðmiðunum sem um getur í I. viðauka, og þeirri reynslu af geymslu koldíoxíðs sem skiptir máli við ákvörðun á skyldum á tímabilinu eftir flutning ábyrgðar og nægja a.m.k. fyrir ætluðum kostnaði af vöktun í 30 ár. Umhverfis­stofnun er heimilt að nota fjárframlagið til að standa straum af þeim kostnaði sem stofnunin hefur af því að tryggja að koldíoxíð sé fullkomlega og varanlega aflokað í geymslusvæði í jörðu eftir að flutningur ábyrgðar á sér stað.

 

V. KAFLI

Aðgangur þriðja aðila.

20. gr.

Aðgangur þriðja aðila að flutningskerfi og geymslusvæði.

Rekstraraðili skal gera nauðsynlegar ráðstafanir til að tryggja að hugsanlegir notendur geti fengið aðgang að flutningskerfum og geymslusvæðum í þeim tilgangi að geyma framleitt og fangað koldíoxíð í jörðu í samræmi við 2., 3. og 4. mgr.

Aðgangur sem um getur í 1. mgr. skal veittur á gagnsæjan hátt og án mismununar. Aðgangur skal veittur með sanngjörnum hætti án hindrana og hliðsjón skal höfð af:

1. þeirri geymslugetu sem tiltæk er eða sem unnt er að hafa tiltæka með eðlilegum hætti á svæðum sem eru ákvörðuð skv. 3. gr. og þeirri flutningsgetu sem er tiltæk eða sem unnt er að hafa tiltæka,
2. hlutfalli af skyldum sínum um samdrátt í losun koldíoxíðs samkvæmt alþjóðlegum skuld­bindingum og samkvæmt innlendum réttarreglum um föngun og geymslu koldíoxíðs í jörðu,
3. nauðsyn þess að synja um aðgang ef tækniforskriftir eru ósamrýmanlegar og erfitt er um vik að bæta úr,
4. nauðsyn þess að virða tilhlýðilega rökstuddar og eðlilegar þarfir eiganda eða rekstraraðila geymslusvæðis eða flutningskerfis og hagsmuni allra annarra sem nota geymsluna eða netið eða viðkomandi vinnslu- eða meðhöndlunarbúnað og kunna að verða fyrir áhrifum.

Rekstraraðilar flutningskerfis og rekstraraðilar geymslusvæða mega synja um aðgang vegna skorts á rými. Gefa skal rökstuddar ástæður fyrir öllum synjunum.

Rekstraraðili sem synjar um aðgang, vegna skorts á rými eða tengingu, skal gera allar nauðsyn­legar úrbætur að því marki sem það er arðsamt eða ef hugsanlegur viðskiptavinur er reiðubúinn til þess að greiða fyrir þær, að því tilskildu að þær hafi ekki neikvæð áhrif á umhverfisöryggi flutnings og geymslu koldíoxíðs í jörðu.

 

21. gr.

Lausn deilumála.

Komi upp ágreiningur um aðgang að flutningskerfi og geymslusvæði milli rekstraraðila og mögu­legra notenda sker Umhverfisstofnun úr. Umhverfisstofnun skal taka tillit til þeirra viðmiðana sem um getur í 2. mgr. 20. gr. og til fjölda þeirra aðila sem kunna að vera þátttakendur í að semja um slíkan aðgang. Ákvörðun Umhverfisstofnunar er kæranleg til úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlinda­­mála, sbr. 65. gr. laga um hollustuhætti og mengunarvarnir.

Ef ágreiningur nær yfir landamæri ber að vinna að úrlausn hans eftir þeim reglum er gilda í því landi sem hefur lögsögu yfir flutningskerfi og geymslusvæði sem synjað hefur verið um aðgang að. Falli viðkomandi flutningskerfi eða geymslusvæði undir fleiri en eitt ríki í deilumáli sem nær yfir landamæri skulu hlutaðeigandi ríki hafa samráð sín á milli til þess að ákvæðum reglugerðar þessarar sé beitt á samræmdan hátt.

 

VI. KAFLI

Almenn ákvæði.

22. gr.

Samstarf yfir landamæri.

Ef koldíoxíð er flutt yfir landamæri eða ef geymslusvæði eða geymslugeymar liggja yfir landa­mæri skulu lögbær yfirvöld hlutaðeigandi ríkja í sameiningu uppfylla kröfur reglugerðar þessarar og annarrar viðeigandi löggjafar þeirra ríkja sem í hlut eiga.

 

23. gr.

Skrár.

Umhverfisstofnun skal koma á og viðhalda:

1. skrá yfir veitt starfsleyfi til geymslu og
2. varanlegri skrá yfir öll geymslusvæði sem hefur verið lokað og nærliggjandi geymslugeyma, þ.m.t. kort og þversnið af landfræðilegu umfangi þeirra og tiltækar upplýsingar sem skipta máli við mat á því hvort koldíoxíð sem er í geymslu verði fullkomlega og varanlega aflokað.

Skipulagsyfirvöld skulu hafa til hliðsjónar skrárnar, sem um getur í 1. mgr., í tengslum við við­eig­andi áætlanagerð og við veitingu leyfa fyrir annarri starfsemi sem gæti haft áhrif á, eða orðið fyrir áhrifum af, geymslu koldíoxíðs í jörðu á skráðum geymslusvæðum.

 

24. gr.

Upplýsingar fyrir almenning.

Umhverfisstofnun skal gera umhverfisupplýsingar sem tengjast geymslu á koldíoxíði í jörðu aðgengilegar almenningi í samræmi við upplýsingalög.

 

25. gr.

Skýrslugjöf Umhverfisstofnunar.

Umhverfisstofnun skal á þriggja ára fresti leggja skýrslu fyrir Eftirlitsstofnun EFTA um fram­kvæmd þessarar reglugerðar, þ.m.t. skrána sem um getur í 2. tölul. 1. mgr. 23. gr.

 

26. gr.

Viðurlög o.fl.

Um málsmeðferð og úrskurði, valdsvið, þvingunarúrræði og viðurlög fer samkvæmt lögum nr. 7/1998 um hollustuhætti og mengunarvarnir og reglugerðum settum samkvæmt þeim.

 

VII. KAFLI

Innleiðing, lagastoð og gildistaka.

27. gr.

Innleiðing.

Reglugerð þessi felur í sér innleiðingu á ákvæðum tilskipunar Evrópuþingsins og ráðsins 2009/31/EB um geymslu koltvísýrings í jörðu og um breytingu á tilskipun ráðsins 85/337/EBE, tilskipunum Evrópuþingsins og ráðsins 2000/60/EB, 2001/80/EB, 2004/35/EB, 2006/12/EB, 2008/1/EB og reglugerð (EB) nr. 1013/2006 sem vísað er til í tölulið 21at í III. kafla XX. viðauka samningsins um Evrópska efnahagssvæðið, eins og honum var breytt með ákvörðun sameiginlegu EES-nefndarinnar nr. 115/2012 frá 15. júní 2012.

 

28. gr.

Lagastoð og gildistaka.

Reglugerð þessi er sett með stoð í 33. gr. b. laga um hollustuhætti og mengunarvarnir, nr. 7/1998 með síðari breytingum og tekur gildi við birtingu.

 

Umhverfis-, orku- og loftslagsráðuneytinu, 5. desember 2022.

 

Guðlaugur Þór Þórðarson.