Ákvörðun á magni vinýlklóríðs í efnum og hlutum.
Efni og áhöld.
Staðall:
Vinýlklóríð (VC); hreinleiki a.m.k. 99,5 % (v/v).
Leysir:
N,N-dímetýlasetamíð (DMA); án efna sem hafa sama rástíma og VC eða innri staðall við þau skilyrði sem mælt er við.
Innri staðall:
Díetýleter eða cis-2-búten; án efna sem hafa sama rástíma og VC við þau skilyrði sem mælt er við.
Tæki:
- Gasgreinir með "head-space" sýnatökubúnaði, logajónunarnema og gasgreiningarsúlu
sem gerir kleift að greina að loft, VC og innri staðal.
Gasgreinirinn skal þannig búinn að lausn með styrkinn 0,02 mg VC í lítra eða kg af DMA gefi svörun sem er a.m.k. fimmfalt meiri en grunntruflun tækisins;
- Smásprauta (micro-syringe);
- Gasþéttar sprautur fyrir handvirka "headspace"-sýnatöku;
- Vog með nákvæmni upp á 0,1 mg;
- Glös eða kolbur með silíkoni eða bútýlgúmmíhimnu;
- Annar almennur rannsóknastofubúnaður.
Undirbúningur lausna.
Aðvörun:
Vinýlklóríð er hættulegt efni og í loftfasa við stofuhita. Allar VC-lausnir skal útbúa í vel loftræstum dragskáp. Einnig skal gera allar nauðsynlegar varúðarráðstafanir til þess að tryggja að hvorki VC né DMA tapist út í umhverfið.
VC-stofnlausn:
Styrkur VC í stofnlausninni skal vera um það bil 2,0 g/kg. Hentugt glerílát er vegið upp á 0,1 mg, í það sett tiltekið magn af DMA (t.d. 50 ml) og það vegið aftur. Tilteknu magni af VC í vökva- eða loftfasa er dælt rólega út í glerílátið. VC má einnig bæta út í DMA með loftblæstri, að því tilskildu að komið sé í veg fyrir tap á DMA. Ílátið er nú vegið aftur og það látið standa í að minnsta kosti 2 klst. svo jafnvægi komist á. Lausnin skal geymd í kæli.
VC- staðallausn:
VC-stofnlausn er þynnt að þekktu rúmmáli eða þekktri þyngd með DMA (eða lausn af innri staðli). Styrkur staðallausnar skal gefinn upp í mg/1 eða mg/kg.
Innri staðall:
er leystur í DMA líkt og VC, og skal nota sömu staðallausn í allar mælingar.
Stöðlun og mæling.
Staðalkúrfa:
Setja skal upp tvær raðir af glösum, hvor um sig a.m.k. sjö glös. Í hvert glas er sett þekkt magn af VC-staðallausn og DMA (eða lausn af innri staðli) þannig að endanlegur styrkur VC í lausninni sé u.þ.b.: 0,000; 0,050; 0,075; 0,100; 0,125; 0,150; 0,200 mg/1 (eða mg/kg) af DMA. Magn DMA í glösunum skal vera sambærilegt við það magn DMA sem sýnin verða leyst í. Glösunum er lokað þannig að ekkert loft komist að.
Mæling:
Hvert glas skal hrist þannig að lausnin verði svo einsleit sem kostur er, en þess jafnframt gætt að lausnin skvettist ekki á himnuna sem lokar glasinu. Þá eru glösin sett í 60 ± 1 °C heitt vatnsbað í 2 klst. og þau hrist aftur ef þörf er á. Sýnið er tekið úr loftfasanum í glasinu og þess gætt að sem minnstur breytileiki sé í sýnastærðinni. Til að koma í veg fyrir að sýnið þéttist í sprautunni er nauðsynlegt að hita sprautuna svo hún sé jafnheit sýninu þegar sýnið er tekið. Þá er sýninu dælt í inntak gasgreinisins.
Kvörðun á gasgreini:
Teiknið punktagraf sem sýnir flatarmál toppanna á móti styrk VC í loftfasanum. Grafið verður að vera unnið úr mæliniðurstöðum af að minnsta kosti sjö staðlapörum sem eru mismunandi að styrk (sbr. glasaraðirnar tvær) og skal mismunur á mælingum innan para ekki vera meiri en 0,02 mg VC/1 (eða kg af DMA).
Aðhvarfsferill er reiknaður út frá þessum niðurstöðum með aðferð minnstu ferninga, það er með því að setja inn í eftirfarandi jöfnur:
þar sem:
og:
þar sem:
y = hæð eða flatarmál toppa í einstakri mælingu
x = samsvarandi styrkleiki á aðhvarfsferlinum
n= fjöldi ákvarðana (n³ 14)
Kvörðunin á gasgreininum telst gild ef staðalfrávik mismunar mældra og samsvarandi reiknaðra gilda, deilt með meðaltalinu er ekki hærra en 0,07. Ef þetta staðalfrávik er hærra verður að endurtaka kvörðunina.
Prófun staðallausna:
Útbúin skal önnur stofnlausn og staðallausn af henni með styrkinn 0,1 mg VC/1 eða kg af DMA. Meðaltal tveggja mælinga á þessari lausn skal ekki víkja meira en 5 % frá tilsvarandi punkti á aðhvarfsferlinum. Sé munurinn meiri skal útbúa nýjar staðallausnir og kvarða upp á nýtt.
Undirbúningur sýna af efnum og hlutum.
Tvö glös eru undirbúin og í hvort þeirra vegin a.m.k. 200 mg sýnis af efninu eða hlutnum sem áður hefur verið bútað niður í smáar einingar. Leitast skal við að vega svipað magn í bæði glös. Glösunum skal lokað undir eins. Fyrir hvert gramm sýnis í glasinu skal bæta við 10 ml (eða 10 g) af DMA. Glösunum er lokað þannig að ekkert loft komist að og magn VC mælt eftir að þau hafa verið hituð líkt og segir í kaflanum um mælingar.
Útreikningar.
Efni og hlutir:
Styrkur VC í lausnunum, sem innihalda sýni af efni eða hlut, er reiknaður út með því að setja inn fyrir x í jöfnu aðhvarfsferilsins. Þá skal taka mið af innri staðlinum hafi hann verið notaður.
Reikna skal styrk VC í efninu eða hlutnum með því að setja inn í eftirfarandi jöfnu:
þar sem:
X = styrkur VC í efninu eða hlutnum, í mg/kg.
C = styrkur VC í glasinu með sýninu, í mg/1 eða mg/kg.
V = magn DMA í glasinu með sýninu, í lítrum eða kg.
M = magn sýnis, í grömmum.
Meðaltalsstyrk VC í sýnunum tveimur skal gefa upp í mg/kg. Niðurstaðan er ekki gild ef munurinn á niðurstöðum sýnanna er meiri en 0,2 mg VC/kg af efni eða hlut þegar mælt er við sömu skilyrði (á sama tíma) af sama aðila.
Matvæli:
Það magn VC sem borist getur með efnum og hlutum í matvæli og gefið er upp í mg/kg, skal skilgreint sem meðalgildi þeirra ákvarðana sem fást við mælingar með gasgreini. Niðurstaðan er ekki gild ef munurinn á niðurstöðum sýnanna tveggja er meiri en 0,003 mg VC/kg matvæli.
Ef niðurstöður gefa til kynna að meira en 1 mg/kg af VC sé í efninu eða hlutnum eða ef magn VC sem borist getur í matvæli úr efnum og hlutum er meira en 0,01 mg/kg verður að endurtaka greiningu á sýninu og framkvæma eitt af eftirfarandi:
a) skipta um gasgreiningarsúlu; nota súlu með stöðufasa sem hefur aðra skautun þannig að ekki verði lesið út úr gasgreiningarritinu að toppar efna úr sýninu sjálf skarist við loppa VC og/eða innri staðalsins;
b) skipta um nema; nota t.d. míkró-rafleiðninema;
c) massagreina sýni. Ef jónir með massa 62 og 64 finnast í hlutfallinu 3:1 eru miklar líkur á því að VC sé í sýninu. Annars þarf að greina rófið til fullnustu.